بررسی مشخصات بهترین روغن موتور بر اساس گرانروی آن و زمان مناسب برای تعویض روغن موتور به منظور حفظ سلامت قطعات داخلی موتور خودرو.

انتخاب بهترین روغن موتور برای وسیله نقلیه می تواند کمک شایانی در افزایش طول عمر موتور و بهبود عملکرد آن داشته باشد. این روغن ها که از آنها به عنوان روانکار نیز یاد می شود، متشکل از ترکیب افزودنی های مختلف و روغن پایه هستند. معمولا از این روغن به منظور کاهش اصطکاک بین اجزای مکانیکی مختلف موتور که با هم در تماس هستند و کاهش حرارت استفاده می شود.

افزودن روغن موتور به خودرو

شاخص گرانروی روغن موتور چیست؟

برای انتخاب بهترین روغن موتور فاکتور های گوناگونی وجود دارند که بر عملکرد و کیفیت آن تاثیر گذارند. گرانروی یا ویسکوزیته یک مشخصه فیزیکی بوده که به مقاومت سیالات در برابر جریان گفته می شود. به عنوان مثال گرانروی عسل بسیار بیشتر از آب بوده و حالتی مذاب مانند دارد. ویسکوزیته تابعی از دما بوده و رابطه عکس با آن دارد یعنی با کاهش دما گرانروی افزایش یافته و با افزایش دما، کاهش می یابد.

از این رو گرانروی یکی از شاخصه های اصلی در انتخاب روغن موتور باکیفیت به شمار می آید. اگر هنگام استارت زدن خودرو، گرانروی روغن به دلیل پایین بودن دما بالا باشد، روغن به سختی جریان یافته و به قطعات متحرک موتور خواهد رسید. در نتیجه این عمر اصطکاک بین قطعات متحرک بالا رفته و به مرور زمان موجب فرسایش آنها خواهد شد.

در طرف مقابل این امکان نیز وجود دارد که پس از کارکرد موتور و افزایش دما، روغن شل شده یا گرانروی آن کاهش یابد. این موضوع باعث می شود که روغن نتواند به درستی سطح قطعات مختلف موتور را پوشش دهد و موجب اختلال در عملکرد آن شود.

با در نظر گرفتن این موارد لازم است تا برای تهیه بهترین روغن موتور ممکن برای خودرو، ابتدا شاخص گرانروی آن مورد بررسی قرار گیرد. روغنی که انتخاب می کنید می بایست گرانروی استاندارد داشته باشد که در ادامه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

استاندارد گرانروی روغن موتور خودرو

همان طور که قبلا هم اشاره شد، اصلی‌ترین وظیفه یک روغن موتور خوب روانکاری موتور خودرو محسوب می‌شود. به همین علت گرانروی و غلظت روغن تاثیر چشمگیری بر عملکرد موتور خودرو خواهد داشت. به منظور تعیین این گرانروی انجمن مهندسی خودرو یا Society of Automotive Engineers استاندارد SAE را ارائه کرده است. بر این اساس غلظت یا ویسکوزیته روغن موتور به صورت xxWyy تعریف می شود که طبق معانی زیر هستند:

• xx: این مشخصه میزان ویسکوزیته روغن در فصول سرما یا دمای پایین را نشان می دهد. مضربی از عدد 5 بوده و در محدوده بین 0 تا 20 در نظر گرفته می شود.
• W: این حرف مابین دو عدد قرار داده می شود و از کلمه انگلیسی Winter به معنای زمستان گرفته شده است.
• yy: این مشخصه نشان دهنده میزان گرانروی در دمای بالاتر یا دمای کارکرد موتور است. مضربی از عدد 10 و در محدوده 20 تا 60 در نظر گرفته می شود.

بر اساس این مشخصه ها عدد 0 نشانگر کمترین میزان گرانروی است، روغن موتور با این میزان ویسکوزیته رقیق بوده و به راحتی جاری می شود. عدد 60 نیز بیشترین مقدار گرانروی را نشان می دهد که روغن غلیظ تر بوده و به سختی جریان می یابد.

شاخص های استاندارد گرانروی روغن موتور

برای مثال بهترین روغن موتور برای خودرویی مانند 206، روغن موتوری با شاخص گرانروی 10W40 است. اگر برای این خودرو روغن موتوری با گرانروی 20W50 استفاده شود در فصول سرما و به هنگام استارت خوردن خودرو، روغن به سختی مابین قطعات جاری شده و روانکاری موتور به درستی صورت نمی گیرد.

از طرف دیگر در فصل تابستان روغن موتور با ویسکوزیته 50 غلظت بیشتری نسبت به روغن با ویسکوزیته 40 خواهد داشت. این امر سبب سفت تر بودن روغن و در نتیجه آن عدم روانکاری درست موتور خودرو می شود. رعایت نکردن این موارد در مرور زمان باعث آسیب رسیدن به موتور خواهد شد.

انواع مختلف روغن بر اساس استاندارد SAE

روغن موتور ها بر اساس استاندارد SAE به دو دسته کلی تقسیم می شوند. دسته اول روغن های مونو گرید هستند. این روغن ها در گذشته برای روانکاری موتور خودرو ها استفاده می شدند اما امروزه کاربرد چندانی برای این موضوع ندارند. به دلیل ساختار و ترکیب گرانروی این روغن ها نمی توانند کارساز باشند و فقط برای یک بازه دمایی خاص مورد استفاده قرار می گیرند.

مشخصه گرانروی استاندارد روغن های مونو گرید به صورت یک عدد دو رقمی تعریف می شود. این روغن موتورها با گرانروی 0 تا 30 برای فصل های سرد و با گرانروی 30 تا 60 برای فصول گرم مورد استفاده قرار می گیرند. از این رو با تغییرات دمایی فصلی کارایی خود را از دست می دهند و باید اقدام به تعویض آنها شود تا به موتور خودرو آسیبی وارد نشود.

نوع دوم که بهترین روغن موتور نیز در نظر گرفته می شود، روغن مالتی گرید است. این نوع روغن ها با داشتن برخی مواد افزودنی نسبت به نوع اول انعطاف پذیر بوده و در همه فصول کارایی دارند. مشخصه های گرانروی آنها نیز پیشتر توضیح داده شد که به صورت xxWyy نمایش داده می شوند. با انتخاب درست این روغن ها دیگر نیازی به تعویض مداوم ندارند.

باید این موضوع را در نظر گرفت که برای مناطق گرمسیر که دمای هوا اغلب گرم تر است باید یک روغن موتور با گرانروی بالاتر انتخاب شود. با این کار روغن سفت تر بوده و با توجه به گرمای هوا به درستی بین قطعات موتور خودرو جاری می شود. در نقطه مقابل نیز برای مناطقی که سرمای بیشتری دارند باید روغنی با گرانروی پایین تر انتخاب شود. گرانروی و غلظت پایین تر باعث می شود تا روغن در هوا سرد راحت تر جریان یابد و به همه جای موتور برسد.

گرانروی روغن موتور ها با شاخص های مختلف

طبقه بندی روغن موتور بر اساس شاخص کیفی API

شاخص api روغن موتور از یک کد 2 حرفی تشکیل می شود که حرف اول دیزلی یا بنزینی بودن آن را نشان می دهد. حرف S برای روغن خودرو های بنزینی و حرف C برای روغن های دیزلی مورد استفاده قرار می گیرد. برای انتخاب بهترین روغن موتور می بایست این طبقه بندی را در نظر بگیرید. حرف دوم نیز کیفیت روغن را نشان می دهد که برای موتور های بنزینی یا دیزلی، این حروف بندی می تواند کمی متفاوت باشد.

در کد طبقه بندی موتور های دیزلی یک عدد نیز در آخر استاندارد API قرار می گیرد که نشان دهنده نوع موتور است. این مورد از دو حالت خارج نیست، برای موتور های دو زمانه عدد 2 و برای موتور های چهار زمانه عدد 4 درج می شوند.

CK-4 بهترین سطح کیفیت در بین روغن موتور های دیزلی است که برای موتور هایی با سطح کیفی بالا توصیه می شود.CJ-4  پس از CK-4 باکیفیت ترین روغن دیزلی است که می توان از آن به عنوان یک روغن مناسب برای موتور هایی با سطح عملکرد بالا استفاده نمود.CI-4  در سال 2002 برای موتور های دیزلی 4 زمانه با دور بالا عرضه گردید. می توان از آن به جای سطوح کیفی پایین تر نیز استفاده نمود.

سطوح دیگر نیز شامل موارد CH-4، CG-4، CF-4، CF-2، CF، CD، CD-II، CE، CC، CB و CA هستند که موارد قدیمی تر منسوخ شده و برای استفاده در خودرو های مدرن توصیه نمی شوند.

شاخص کیفی روغن موتور های بنزینی نیز مانند موتور دیزلی است با این تفاوت که تا حرف P ادامه دارد. SP جدید ترین سطح کیفی که در سال 2020 به منظور کاهش مصرف سوخت معرفی شد. SN برای خودرو های تولیدی پس از سال 2010 که نسخه SN Plus آن نیز برای موتور های توربوشارژ مناسب است.

موارد دیگر نیز شامل SM، SL، SJ، SH، SG، SF، SE، SD، SC، SB و SA هستند که موارد قدیمی منسوخ شده و مناسب خودرو های مدرن و جدید نیستند.

زمان مناسب برای تعویض روغن موتور چه زمانی است؟

پس از انتخاب بهترین روغن موتور یکی اصلی ترین راه های افزایش طول عمر و تامین سلامتی قطعات موتور تعویض فیلتر روغن و خود روغن است. چرا که روغن موتورها تاریخ انقضا داشته و اگر به موقع تعویض نشوند ممکن است آسیب جدی به موتور خودرو وارد کنند.

تعویض روغن موتور خودرو

بهترین زمان برای تعویض روغن موتور می تواند به عوامل زیادی بستگی داشته باشد. نوع روغن، نحوه رانندگی و تکنولوژی ساخت موتور خودرو همه در زمان تعویض روغن نقش دارند. بسته به کیفیت خود روغن معمولا عمر مفید آنها بین 4000 تا 20000 کیلومتر در نظر گرفته می شود. از این نظر به رانندگان توصیه می شود تا آن را هر 3 ماه یک بار تعویض نمایند.

برای فهمیدن دقیق این موضوع می توان به دفترچه راهنمای خودرو نیز مراجعه کرد. اما برخی نشانه ها نیز وجود دارند که ممکن است نشان دهنده فرا رسیدن زمان مناسب برای تعویض روغن باشند. برخی از این نشانه ها عبارتند از کم شدن شتاب خودرو، بالا بودن دور موتور در حالت درجا، روشن شدن چراغ چک یا شنیده شدن صدای ضربات متوالی از موتور خودرو.

سخن پایانی

تهیه یک روغن موتور خارجی یا ایرانی باکیفیت می تواند سلامت موتور را تضمین کرده شما را از هزینه اضافی نجات دهد. به همین علت لازم است یک روغن مناسب برای موتور خود تهیه نمایید و در صورتی که اطلاعات کافی برای این کار را نداشته باشید می توانید آن را با ما در میان بگذارید. روغن موتور بهتام و روغن موتور ایساکویی دو نمونه از روغن موتورهای باکیفیت هستند که می توانند جایگزین نمونه های خارجی شوند.