📰 فرقی نمی‌کند که فراری داشته باشی یا ژیان، اگر خودروی شما برقی نیست، پس حتما پیشرانه آن از نوع چهارزمانه‌ی درون‌سوز است. در صورت انجام به موقع سرویس‌ها به شکل توصیه شده‌ی کارخانه و استفاده از سوخت با اکتان مناسب، مجموعه‌ی پیشرانه وظایف خود را به درستی و سروقت انجام خواهد داد، ولی در غیر این صورت موتور خودرویِ شما شروع به لجبازی می‌کند که ظهورِ پدیده‌ی ناک یکی از آنهاست.
چهار عمل اصلی در یک پیشرانه
Knock چیست؟
Knock یا pinging یا detonation زمانی که مراحل سوخت و ساز موتور درست نباشد بوجود می‌آید، پیشرانه‌ی چهارزمانه همانطور که از اسمش پیداست، کار خود را در چهارمرحله انجام می‌دهد. آن چهار مرحله، مکش و تراکم و انفجار و تخلیه هستند. در مرحله‌ی انفجار یا توان، پیستون به بالاترین حد خود رسیده است و با کمکِ شمع، مخلوط سوخت و هوا در محفظه‌ی احتراق (فضایِ بالای پیستون) منفجر می‌شود و توسط نیروی حاصله، پیستون به سمت پایین رانده می‌شود. حال در صورت ظهور پدیده Knock قبل از رسیدن پیستون به بالاترین وضعیت، انفجار به صورتِ زودهنگام (بدون جرقه شمع‌ها) صورت می‌گیرد و فشار بسیار زیادی بر روی پیستون اعمال می‌شود که در نتیجه پیستون به دیواره‌ی سیلندر ضربه می‌زند و باعث تولید آوایی نامطلوب می‌شود.
تشخیص Knock زدن
تشخیص آن زیاد مشکل نیست، زمانی که پای خود را بر روی پدال گاز می‌فشارید و خودرو در حال حرکت است، صدایی شبیه به سالن غذاخوری (پالس‌هایی کوتاه از صدای برخورد قاشق با چنگال یا دو قطعه فلزی با هم) از پیشرانه شنیده می‌شود که عموما در دورهای پایین‌تر به گوش می‌رسد. گاهی دلیل این صدا را به اشتباه برخورد سوپاپ‌ها می‌نامند.
Knock چه مشکلاتی ایجاد می کند؟
این پدیده باعث کاهش قدرت، افزایش آلودگی موتور، صدمه به موتور شامل: تابدیدگی شاتون‌ها، از بین رفتن پیستون‌ها و در مواردی سوراخ شدن آنها، معیوب شدن سیلندر و فشار نامتناسب به میل‌لنگ و مجموعه یاتاقان‌ها می‌شود.
تمهیدات کارخانه برای مقابله با این پدیده چیست؟
۱. سنسور Knock: این سنسور بر روی پیشرانه‌ی بعضی از خودروها قرار گرفته است و ضربات ناشی از خودسوزی (احتراق زودرس) را که کوبش ایجاد می‌کند به ECU اطلاع می‌دهد و ECU هم بسته به مقدار آن، جرقه زدن شمع‌ها را به تعویق می‌اندازد و تا حدودی باعث کمرنگ شدن این پدیده می‌شود، در نظر داشته باشید که ریتارد کردن جرقه باعث کاهش قدرت موتور خواهد شد.
۲. سیستم APC: سیستم Automatic Performance Control فقط برای خودروهای توربوشارژ شده کاربرد دارد و اولین بار توسط ساب معرفی و استفاده شد. این سیستم به اختصار، باعث کاهش فشار ایجاد شده توسط توربو در زمان Knock زدن می‌شود.
با خودرویی که Knock می‌زند چگونه رفتار کنیم؟
در این شرایط فشار را از روی پیشرانه کم کنید. از تجهیزات برقی و کولر خودرو کمترین استفاده را داشته باشید، در دور موتورهای پایین کمترین فشار را بر روی پدال گاز وارد کنید و در سربالایی‌ها با دور موتور بالاتر حرکت کنید.
ساییدگی در دیواره‌ی سیلندر در اثر Knock زدن
چرا پیشرانه‌ها Knock می‌زنند؟
۱. بنزین با کیفیت پایین: امروزه بیشتر کارخانه‌های خودروسازی برای گرفتن بیشترین قدرت، پیشرانه‌ها را با تراکم بالا می‌سازند و در اینصورت سازوکار بهینه‌ی موتور فقط با سوزاندن سوخت با کیفیت بالا میسر می‌شود. کیفیت بنزین با عدد اکتان آن سنجیده می‌شود. در کشور ما بنزین با دو کیفیت عرضه می‌شود. یکی اصطلاحا معمولی و دیگری سوپر نامیده شده است. برای انتخاب سوخت مناسبِ خودروی خود، به دفترچه‌ی آن مراجعه کنید. معمولا تمامی خودروهای جدید نیازمند سوخت با اکتان بالا (سوپر) می‌باشند. هر چه نسبت تراکم سوخت به هوا در پیشرانه، عدد بالاتری باشد حرارت ایجاد شده در محفظه احتراق بیشتر است و هر چه اکتان بنزین پایین‌تر باشد مقاومت آن در برابر حرارت کمتر است، به این معنا که بنزین دچار خودسوزی می‌شود و باعث بوجود آمدن Knock می‌شود.
۲. اتاق احتراق: اگر اتاق احتراق از لایه‌های کربن انباشته یا در گوشه کنار‌‌ه‌های آن زائده‌های فلزی وجود داشته باشد، در دمای کارکرد موتور، ذوب خواهند شد و باعث افزایش دما در محفظه احتراق خواهند شد.
۳. وایر و شمع : در صورت استفاده از وایر و شمع نامرغوب و یا محکم نبودن وایرها در جای خود یا جابه‌جا وصل کردن آنها
۴. دلکو: در خودروهای کاربراتوری و بعضی از نمونه‌های قدیمی با سوخت رسانی انژکتور، برای تقسیم برق از دلکو استفاده می‌شود. نامیزان بودنِ تایم دلکو علاوه بر بدکارکردن پیشرانه، Knock زدن را به دنبال خواهد داشت.
۵. دمای موتور: زمانی که دمای کارکرد موتور به بالاتر از حد نرمال می‌رسد، در ظهور این پدیده بی‌تاثیر نیست.
۶. رقیق بودن سوخت: منظور از رقیق بودن، کاهش نسبت سوخت به هوا از حالت استاندارد است. این مورد باعث بالا رفتن دما در محفظه‌ی احتراق می‌شود و در حالت وخیم پیستون را ذوب خواهد کرد!
۷. روغن موتور: استفاده از روغن موتور با درجه ویسکوزیته‌یِ متفاوت با نمونه توصیه شده‌ی کارخانه و یا کم بودن میزان روغن موتور، باعث ایجاد خوردگی و افزایش حرارت در موتور خواهد شد.
۸. فیلر سوپاپ: صحیح نبودن فیلرسوپاپ‌ها باعث کاهش عمر موتور و افزایش احتمال وقوع Knock می‌شود.
ظهور این پدیده در اتومبیل‌های توربو، در مواردی باعث سوراخ شدن پیستون می شود.
چگونه Knock را از بین ببریم؟
۱. از بنزین را با درجه اکتان توصیه شده‌ی کارخانه استفاده کنید، برای بعضی از خودروها در کشورمان، علاوه بر سوخت‌گیری با بنزین‌سوپر، استفاده از مکمل‌های مناسب جهت افزایش اکتان توصیه شده است.
۲. برای کربن‌گیری، بهترین نتیجه با باز کردن سرسیلندر و شستشوی محفظه احتراق و سر‌پیستون حادث می‌شود، در غیر اینصورت از محلول‌های پاک‌کننده استفاده کنید. توجه داشته باشید که ضعیف شدن فنرهای سوپاپ یا آببندی نبودن سوپاپ‌ها با نشیمنگاه سوپاپ، باعث ایجاد فاصله بین آن‌دو می‌شود و در نتیجه، کربن آن فاصله را پر خواهد کرد که علاوه بر ایجاد پدیده‌ی Knock، به سوپاپ و سیت سوپاپ لطمه وارد خواهد کرد و در نهایت باعث سوختن سوپاپ خواهد شد.
۳. وایر و شمع‌ها را با نمونه شرکتی و در زمان توصیه شده تعویض کنید، همچنین ولتاژ باتری را امتحان کنید و از کارکرد صحیح آن اطمینان حاصل کنید.
۴. زمان‌بندی دلکو را با تجهیزات مربوطه بررسی و اصلاح کنید.
۵. اگر خودرو در دمای صحیح کار نمی‌کند، سطح مایع خنک کننده و کارکرد درست فن‌ها و سنسور دمای آب و سایر اجزای سیستم خنک‌کننده بررسی شود. برای مایع خنک کننده از درصد آب مقطر / ضدیخ توصیه شده‌ی کارخانه استفاده کنید و توجه داشته باشید که ضدیخ علاوه بر خاصیت رسوب‌زدایی، ضدجوش نیز می‌باشد.
۶. برهم خوردن نسبت سوخت به هوا کمتر دیده می‌شود، برای برطرف کردن آن ECU خودرو و رگلاتور سوخت و انژکتورها آزمایش می‌شوند.
۷. میزان روغن موتور را همیشه چک کنید و در زمان مناسب و فقط با درجه گرانروی توصیه شده تعویض کنید.
۸. برای گرفتن فیلر سوپاپ‌ها، آنها را طبق اعداد اعلامی از سوی کارخانه فیلرگیری کنید.
و در پایان از سواریِ خودروی خود، بدون صدای قاشق و چنگال لذت ببرید!
- پایان پیام
